Ze lijken veel op elkaar, maar voor zo’n klein dingetje bestaat er toch veel variatie. Plectrums bestaan in allerlei verschillende vormen, diktes en materialen. Doordat ze direct contact hebben met de snaren van je akoestische, elektrische of basgitaar zijn ze mede bepalend voor het karakter van het geluid. Ze zijn er in verschillende vormen, maten en materialen, elk met hun eigen unieke eigenschappen die het geluid en gevoel bij het spelen kunnen beïnvloeden. Welke is het meest geschikt voor jouw?

De vorm van een plectrum

De standaard plectrum heeft een soort druppelvorm; een driehoek met gebogen kanten en afgeronde punten. Maar zelfs binnen deze standaardvorm is er een hoop variatie. Het belangrijkste aspect is de dikte van het plectrum. De meeste zitten in het bereik van 0.38 tot 1.2mm dik. Dit bereik wordt gebruikelijk onderverdeeld in Dun (.40-.60mm), Medium (0.60-0.80mm) en Heavy (0.80-1.20mm). Alles boven de 1.2mm is Extra Heavy. Vaak betekent een dikkere plectrum minder elasticiteit en dus meer energie overdracht. Daarom gebruiken jazz gitaristen vaak dikkere plectra, voor een volle toon, ook zonder gain. Voor het aanslaan van akkoorden is wat meer elasticiteit weer handig, zodat je plectrum beter over de snaren heen glijdt.

Bekende alternatieve voor de standaard druppelvorm zijn de ‘haaienvin’ plectrum en de duim plectrum. De haaienvin plectrum is een klassiek ontwerp dat al door The Beatles en The Beach Boys gebruikt werd. Hebben drie verschillende speelzijdes, een scherpe punt, een doffe punt, en een ruwe punt. Zo heb je met een plectrum keuze uit verschillende speelstijlen en aanslagen. Een scherpere punt zorgt voor een fellere toon, terwijl een meer afgeronde punt zorgt voor een warmere toon. Een duim plectrum is een plectrum die je als een soort ring om je duim kan doen. Hierdoor kan je fingerstijl basnoten spelen met je duim, maar met de scherpere aanslag van een plectrum.

Het materiaal van een plectrum

Vroeger werden plectra van allerlei verschillende materialen gemaakt: Hout, materiaal, steen, ivoor… Alles kon wel in een driehoek geslepen worden. Een van de populairste materialen was het schild van een schildpad. Deze zorgde voor een sterk volume, maar waren toch redelijk flexibel. Sinds de jaren 1970 is het echter illegaal om schildpadschilden te gebruiken voor plectrums of slagplaten. In plaats daarvan gebruiken we nu voornamelijk synthetische materialen. Deze hebben een vergelijkbare elasticiteit en energie overdracht als schildpadschild, maar dan zonder het dierenleed. Het uiterlijk wordt wel nog steeds gebaseerd op het natuurlijke materiaal.

Hedendaags is een van de meest gebruikte materialen voor gitaar plectrums celluloid. Dit plastic staat bekend om zijn flexibiliteit en duurzaamheid. Een ander populair materiaal is Delrin, een thermoplastisch polymeer dat een hoge weerstand heeft tegen slijtage. Tortex plectrums zijn ook zeer gebruikelijk. Deze zijn gemaakt van een speciaal soort nylon dat zeer natuurgetrouw het gevoel van de originele schildpadplectrums nabootst. Andere gitaristen zoeken naar nieuwe bruikbare materialen met een nieuw, uniek geluid. Zo gebruikt Brain May van Queen een nikkel muntje.

Heb je een plectrum nodig om gitaar te spelen?

Dit is misschien de eerste vraag die je jezelf moet stellen. Niet iedereen vindt het gitaarspelen met een plectrum fijner. Met je vingers spelen heeft ook meerdere voordelen. Je kan makkelijk grotere intervallen spelen met snaren die niet naast elkaar zitten. Het is lastig om met een plectrum beide de hoge en lage ‘E’ snaar tegelijk te spelen. Hiervoor moet je bijna verplicht ook ‘deadnotes’ spelen. Ook geavanceerde arpeggio’s zijn makkelijker met je vingers dan met een plectrum. Daarom is op akoestische gitaren ook de rijke traditie aan fingerstyle gitaar ontstaan. Deze traditie is inmiddels ook over gedragen naar elektrische gitaar met blues- en rockvingerstijl gitaristen zoals Mark Knopfler, Jeff Beck, en John Mayer.

Maar uiteraard zijn hebben plectrums ook hun voordelen. Vaak leidt het spelen zonder plectrum tot een lager volume, omdat plectrums over het algemeen meer energie afgegeven. Met plectrum kan je sterk aangeslagen, hard geprojecteerde akkoorden spelen, wat ideaal is als je eigen zang begeleid op western gitaar. Je kan het effect van een plectrum na bootsten door je nagels te laten groeien. Maar dit vereist ook weer de nodige manicuren, want zeker de dikkere snaren kunnen je nagels flink beschadigen. Over dikke snaren gesproken: Ook op basgitaar kan een plectrum zorgen voor een sterker knallend geluid. Maar het blijft een keuze op basis van persoonlijke voorkeur.